راهنمای جامع ایمنی و حریق در نمای ساختمان‌ها برای مهندسین، معماران و آتشنشان ها

فصل ۱: مقدمه و اهمیت ایمنی حریق در نما

۱.۱. ضرورت راهبردی: آسیب‌پذیری حیاتی پوسته ساختمان

نمای ساختمان، به عنوان پوسته خارجی و اولین خط دفاعی در برابر عوامل جوی، نقشی فراتر از زیبایی‌شناسی و عملکرد حرارتی ایفا می‌کند. در مبحث ایمنی حریق، نما یکی از حیاتی‌ترین و در عین حال آسیب‌پذیرترین اجزای ساختمان‌های مدرن، به ویژه ساختمان‌های بلندمرتبه، محسوب می‌شود.¹ در حالی که سیستم‌های داخلی تفکیک حریق (Compartmentation)، مانند دیوارها و کف‌های مقاوم به حریق، برای محدود کردن آتش در یک فضای مشخص طراحی شده‌اند، نما می‌تواند به عنوان یک مسیر میان‌بر عمل کرده و این استراتژی دفاعی را به طور کامل خنثی کند.

خطر اصلی در نمای ساختمان، پتانسیل انتشار سریع و عمودی حریق در سطح خارجی آن است. این پدیده می‌تواند یک آتش‌سوزی موضعی در یک طبقه را در عرض چند دقیقه به یک فاجعه تمام‌عیار در کل ساختمان تبدیل کند.¹ دو مکانیزم اصلی برای این انتشار سریع وجود دارد:

۱. اثر جهش شعله (Leapfrog Effect): در این سناریو، شعله‌های آتش از پنجره یک طبقه مشتعل به بیرون زبانه کشیده و با حرارت خود، شیشه پنجره طبقه بالاتر را می‌شکنند. سپس، شعله‌ها به داخل آن طبقه نفوذ کرده و حریق را به صورت عمودی گسترش می‌دهند.⁴ طراحی صحیح ناحیه اسپندرال (بخش غیرشفاف نما در برابر دال کف) برای مقابله با این پدیده ضروری است.

۲. انتشار از طریق مصالح نما: اگر مصالح به کار رفته در نما (مانند پنل‌های پوششی یا عایق حرارتی) قابل احتراق باشند، خود نما به یک بار سوخت عمودی تبدیل می‌شود. آتش می‌تواند مستقیماً بر روی سطح نما یا در حفره‌های پنهان پشت آن با سرعتی نگران‌کننده به سمت بالا حرکت کند.⁶

فجایع بین‌المللی متعددی، اهمیت حیاتی این موضوع را به اثبات رسانده‌اند. آتش‌سوزی برج گرنفل در لندن در سال 2017، که منجر به کشته شدن 72 نفر شد، نمونه بارزی از چگونگی انتشار فاجعه‌بار آتش از طریق یک سیستم نمای قابل احتراق بود.³ در زمینه داخلی نیز، فروریختن ساختمان پلاسکو در تهران در سال 2017، که به شهادت 16 آتش‌نشان قهرمان انجامید، هشداری جدی برای متخصصان ایمنی کشور بود. اگرچه عوامل متعددی در آن حادثه دخیل بودند، اما شواهد نشان می‌دهد که انتشار سریع حریق از طریق نمای ساختمان، نقش کلیدی در گسترش آتش و در نهایت، فروریزش سازه‌ای ایفا کرد.⁶

بنابراین، ارزیابی عملکرد مقاومت به حریق نما، یک بخش جدایی‌ناپذیر از استراتژی ایمنی کلی ساختمان است. یک نما باید به گونه‌ای طراحی و اجرا شود که تداوم زون‌بندی حریق ساختمان را در پوسته خارجی تضمین کرده و از تبدیل شدن به مجرایی برای گسترش آتش جلوگیری کند.² این دفترچه راهنما با هدف ارائه دانش فنی و ابزارهای لازم برای کنترل این ریسک حیاتی به متخصصان و بازرسان سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی ایران تدوین شده است.

۱.۲. مروری بر نماهای رایج در ساختمان‌سازی ایران

بازرسان و طراحان برای ارزیابی صحیح ریسک حریق، باید با انواع نماهای رایج در کشور و ویژگی‌های خاص هر یک آشنا باشند. در ادامه، مروری بر متداول‌ترین سیستم‌های نما در ایران ارائه می‌شود:

نماهای کرتین وال (Curtain Walls): این سیستم‌ها دیوارهای پرده‌ای غیرباربری هستند که معمولاً از پروفیل‌های آلومینیومی (Mullions and Transoms) و مصالح پرکننده (Infill) مانند شیشه یا پنل‌های غیرشفاف تشکیل شده‌اند.¹¹ این نماها به دو دسته اصلی استیک (Stick) که قطعات آن در محل پروژه مونتاژ می‌شوند و یونیتایز (Unitized) که به صورت پنل‌های پیش‌ساخته به محل حمل و نصب می‌گردند، تقسیم می‌شوند. چالش اصلی در این نماها، آب‌بندی و دودبندی صحیح فاصله بین لبه دال کف و پشت نما است.¹²
نماهای سنگی (Stone Cladding): استفاده از سنگ‌هایی مانند تراورتن، گرانیت و مرمر در نماهای ایرانی، به ویژه در سبک‌های کلاسیک و رومی، بسیار رایج است.¹⁴ اگرچه خود سنگ غیرقابل احتراق است، اما روش نصب (خشک یا با ملات) و مصالح به کار رفته در پشت سنگ (مانند عایق حرارتی) می‌توانند ریسک حریق ایجاد کنند. در سیستم نصب خشک، یک حفره (Cavity) در پشت سنگ ایجاد می‌شود که نیازمند توجه ویژه است.
نماهای سرامیک خشک (Ventilated Ceramic Facades): در این سیستم، تایل‌های سرامیکی به صورت مکانیکی بر روی یک زیرسازی فلزی نصب می‌شوند و یک فضای خالی تهویه‌شونده در پشت آن‌ها ایجاد می‌گردد.¹¹ این فضا، ضمن داشتن مزایای عملکردی، یک چالش بزرگ در ایمنی حریق ایجاد می‌کند که در بخش بعدی به آن پرداخته می‌شود.
نمای کامپوزیت آلومینیوم (Aluminum Composite Panels – ACP): این پنل‌ها از دو لایه نازک آلومینیوم و یک هسته میانی تشکیل شده‌اند.¹¹ هسته میانی، تعیین‌کننده اصلی رفتار این پنل‌ها در برابر آتش است.

هسته پلی‌اتیلن (PE): این هسته پلاستیکی، بسیار قابل اشتعال بوده و در هنگام حریق ذوب شده، چکه کرده و شعله را به سرعت منتشر می‌کند. استفاده از این نوع پنل در ساختمان‌های بلند به دلیل خطر فاجعه‌بار آن، در بسیاری از کشورها ممنوع یا به شدت محدود شده است.⁶ حوادث متعدد جهانی، از جمله برج گرنفل و برج‌های دبی، خطر استفاده از این ماده را به اثبات رسانده است.⁶

هسته مقاوم به حریق (FR): این هسته حاوی مواد معدنی (مانند هیدروکسید آلومینیوم) است که واکنش به حریق را به تأخیر انداخته و عملکرد بهتری نسبت به هسته PE دارد.

هسته غیرقابل احتراق (A2): این هسته عمدتاً از مواد معدنی تشکیل شده و تقریباً در گسترش حریق شرکت نمی‌کند و ایمن‌ترین گزینه محسوب می‌شود.⁶

پنل‌های بتنی و GFRC (Concrete Panels and Glass Fiber Reinforced Concrete): این سیستم‌ها به دلیل ماهیت غیرقابل احتراق بتن، ذاتاً عملکرد خوبی در برابر آتش دارند.¹⁵ با این حال، نحوه اتصال آن‌ها به سازه و درزبندی بین پنل‌ها همچنان نیازمند توجه است.

۱.۳. چالش‌های خاص حریق در نما: دینامیک پنهان آتش

علاوه بر قابلیت اشتعال مصالح، طراحی و هندسه سیستم نما نیز می‌تواند چالش‌های منحصر به فردی را در سناریوی حریق ایجاد کند که درک آن‌ها برای یک ارزیابی دقیق ضروری است.

“اثر دودکش” (The Chimney Effect): این پدیده، خطرناک‌ترین چالش در نماهای تهویه‌شونده (مانند سرامیک خشک یا سیستم‌های Rainscreen) است. فضای خالی عمودی که برای تهویه در پشت پنل‌های نما تعبیه شده است، در هنگام وقوع حریق، دقیقاً مانند یک دودکش عمل می‌کند.²² هوای گرم و گازهای ناشی از حریق به دلیل چگالی کمتر، با سرعت بسیار زیادی در این کانال عمودی به سمت بالا کشیده می‌شوند. این جریان هوا، اکسیژن فراوانی را به آتش رسانده و باعث تشدید و گسترش شعله‌ها در تمام ارتفاع ساختمان با سرعتی غیرقابل کنترل می‌شود.²⁵ اگر در این حفره، مصالح قابل احتراق (مانند برخی انواع عایق حرارتی یا خود پنل نما) وجود داشته باشد، “اثر دودکش” می‌تواند یک آتش‌سوزی کوچک را در عرض چند دقیقه به یک نمای کاملاً شعله‌ور تبدیل کند. کنترل این پدیده تنها با استفاده از مصالح غیرقابل احتراق و نصب صحیح “موانع حفره‌ای” (Cavity Barriers) در فواصل معین (معمولاً در تراز هر طبقه) امکان‌پذیر است.
انتشار سریع شعله روی سطوح قابل احتراق: همانطور که اشاره شد، برخی مصالح نما مانند پنل‌های کامپوزیت با هسته پلی‌اتیلن (PE)، پس از رسیدن به دمای اشتعال، خود به منبع حریق تبدیل می‌شوند. این مواد نه تنها شعله را به صورت عمودی و افقی روی سطح نما منتشر می‌کنند، بلکه با ذوب شدن و چکیدن قطرات شعله‌ور، می‌توانند باعث گسترش آتش به طبقات پایین‌تر و ایجاد منابع حریق جدید در اطراف ساختمان شوند، که عملیات اطفاء و نجات را بسیار پیچیده و خطرناک می‌سازد.⁶
شکست یکپارچگی در محل اتصال به دال کف: نقطه اتصال نما به لبه دال کف، یک نقطه ضعف ذاتی در سیستم زون‌بندی ساختمان است. دال کف یک عنصر مقاوم به حریق است، اما نما (به ویژه کرتین وال) معمولاً اینطور نیست. اگر فضای خالی بین این دو عنصر به درستی با یک سیستم “درزبند محیطی” (Perimeter Seal) مقاوم به حریق و آزمایش‌شده، پر نشود، آتش و دود به راحتی می‌تواند از این شکاف عبور کرده و طبقه بالا را درگیر کند.¹² این موضوع، اصل تفکیک افقی حریق را به طور کامل نقض می‌کند.

یک ارزیابی مؤثر از ایمنی حریق نما، باید فراتر از بررسی گواهی تک‌تک مصالح باشد. این ارزیابی نیازمند یک درک سیستمی است که در آن، تعامل بین مصالح، هندسه حفره‌ها، جزئیات اتصالات و دینامیک‌های فیزیکی مانند “اثر دودکش” به صورت یکپارچه تحلیل شوند. این رویکرد سیستمی، سنگ بنای این راهنما و کلید ارتقاء ایمنی ساختمان‌ها در برابر حریق است.²

فصل ۲: تعاریف و اصطلاحات کلیدی (بر اساس استانداردهای بین‌المللی)

برای اطمینان از درک مشترک و کاربرد صحیح مقررات و استانداردها، تعریف دقیق و استاندارد اصطلاحات فنی امری ضروری است. این فصل، واژگان کلیدی مورد استفاده در مبحث ایمنی حریق نما را بر اساس تعاریف پذیرفته‌شده در استانداردهای اروپایی (EN) ارائه می‌دهد. استفاده از این تعاریف دقیق، از هرگونه ابهام یا تفسیر نادرست که می‌تواند منجر به انتخاب سیستم یا روش آزمون نامناسب شود، جلوگیری می‌کند.

۲.۱. کرتین وال (Curtain Walling)

بر اساس استاندارد EN 13119، کرتین وال به پوسته خارجی غیرباربر ساختمان اطلاق می‌شود که به سازه اصلی متصل است اما باری غیر از وزن خود و بارهای محیطی (مانند باد) را تحمل نمی‌کند.²⁷ از منظر ایمنی حریق، استاندارد EN 1364-3 این سیستم‌ها را به دو نوع اصلی تقسیم می‌کند که تمایز بین آن‌ها برای انتخاب روش آزمون صحیح، حیاتی است:

۲.۱.۱. کرتین والینگ نوع A (Curtain Walling Type A): این نوع نما، دارای شیشه غیرمقاوم به حریق در ناحیه دید (Vision Area) است. در این سیستم، الزامات مقاومت در برابر حریق صرفاً به ناحیه اسپندرال (Spandrel) محدود می‌شود تا از گسترش آتش بین طبقات جلوگیری کند. استاندارد آزمون مقاومت به حریق برای پیکربندی کامل (EN 1364-3)، برای این نوع نما مناسب نیست. ارزیابی عملکرد این سیستم‌ها باید از طریق آزمون پیکربندی بخشی (Part Configuration) طبق استاندارد EN 1364-4 انجام شود.²⁷
۲.۱.۲. کرتین والینگ نوع B (Curtain Walling Type B): این نوع نما، دارای شیشه مقاوم به حریق در ناحیه دید است و کل مجموعه نما (شامل شیشه و فریم) به عنوان یک عنصر جداکننده مقاوم به حریق عمل می‌کند. استاندارد آزمون مقاومت به حریق برای پیکربندی کامل، EN 1364-3، به طور خاص برای ارزیابی این نوع نمای “کاملاً مقاوم به حریق” تدوین شده است.²⁷

۲.۲. اسپندرال (Spandrel)

اسپندرال به بخش غیرشفاف (Opaque) یا مات نما گفته می‌شود که در جلوی اجزای سازه‌ای ساختمان مانند لبه دال‌های کف، تیرها یا ستون‌ها قرار می‌گیرد تا آن‌ها را بپوشاند.³² این ناحیه، نقش کلیدی در تأمین زون‌بندی افقی حریق در پوسته ساختمان دارد و مانع اصلی در برابر گسترش عمودی آتش از طریق مکانیزم “جهش شعله” (Leapfrog) است. یک اسپندرال می‌تواند شامل بخش بالارونده (Upstand) که از سطح کف بالاتر می‌رود، بخش پایین‌رونده (Downstand) که از زیر سقف پایین می‌آید، یا ترکیبی از هر دو باشد.²⁹ مصالح آن می‌تواند از شیشه‌های رنگی یا چاپ‌شده (شیشه اسپندرال) ³³ تا پنل‌های ساندویچی عایق‌بندی‌شده متغیر باشد.

۲.۳. درز بند محیطی (Perimeter Seal / Slab Edge Fire Seal)

این اصطلاح به یک سیستم آتش‌بند اطلاق می‌شود که به طور خاص برای آب‌بندی، دودبندی و آتش‌بندی فضای خالی خطی بین لبه یک دال کف مقاوم به حریق و یک سیستم نمای خارجی (معمولاً غیرمقاوم به حریق مانند کرتین وال) طراحی شده است.¹² وظیفه اصلی این سیستم، تداوم مقاومت به حریق دال کف در محل تقاطع با نما است. این سیستم‌ها باید به عنوان یک مجموعه کامل و تحت شرایطی که رفتار واقعی نما (مانند انحراف و تغییر شکل تحت حرارت) را شبیه‌سازی می‌کند، آزمایش شوند. استاندارد مناسب برای این کاربرد، EN 1364-4 است.¹³

۲.۴. درز بند خطی (Linear Joint Seal)

این یک اصطلاح عمومی‌تر برای سیستمی است که جهت آب‌بندی درزها، شکاف‌ها یا ناپیوستگی‌های خطی درون یا بین عناصر ساختمانی به کار می‌رود. مشخصه اصلی این درزها، نسبت طول به عرض حداقل 10 به 1 است.⁴⁰ نکته بسیار مهم و حیاتی برای بازرسان این است که استاندارد اصلی آزمایش این نوع درزبندها، یعنی

EN 1366-4:2021، به صراحت بیان می‌کند که درزبندهای محیطی کرتین والینگ از دامنه کاربرد آن مستثنی هستند.¹³ دلیل این استثناء، تفاوت بنیادین در شرایط عملکردی است؛ درزبند خطی معمولاً بین دو عنصر مقاوم به حریق و پایدار نصب می‌شود، در حالی که درزبند محیطی بین یک عنصر پایدار (دال کف) و یک عنصر ناپایدار و غیرمقاوم (کرتین وال) قرار می‌گیرد که در آتش رفتار بسیار متفاوتی دارد. پذیرش گزارش آزمون EN 1366-4 برای کاربرد درزبند محیطی کرتین وال، یک خطای فنی بزرگ و غیرقابل قبول است.

۲.۵. سیستم مهاربندی فریم (Fixing of the Framing System / Anchoring)

این اصطلاح به مجموعه اتصالات، براکت‌ها، انکرها و پیچ‌هایی اشاره دارد که برای اتصال و مهار کردن سیستم قاب‌بندی نما (مانند مولیون‌های کرتین وال) به سازه اصلی و باربر ساختمان (مانند دال‌های بتنی) استفاده می‌شود.²⁷ عملکرد این سیستم تحت بارهای حرارتی و مکانیکی ناشی از حریق، برای حفظ پایداری و یکپارچگی کل نمای مقاوم به حریق ضروری است و بخشی از ارزیابی در آزمون‌های EN 1364-3 و EN 1364-4 محسوب می‌شود.³⁰

۲.۶. موانع حفره‌ای (Cavity Barriers)

موانع حفره‌ای، عناصری از سیستم حفاظت غیرعامل در برابر حریق هستند که برای بستن و تقسیم‌بندی فضاهای خالی و حفره‌های پنهان در سازه ساختمان (مانند فضای پشت نماهای خشک و تهویه‌شونده) طراحی شده‌اند تا از گسترش نامرئی آتش و دود در این فضاها جلوگیری کنند.⁴⁷

موانع حفره‌ای بسته (Closed Cavity Barriers): این موانع به طور دائم حفره را مسدود می‌کنند.
موانع حفره‌ای باز (Open-state Cavity Barriers): این موانع که در نماهای تهویه‌شونده مدرن کاربرد دارند، در شرایط عادی باز هستند تا جریان هوا برقرار باشد، اما در صورت وقوع حریق (معمولاً با فعال شدن یک ماده متورم‌شونده در اثر حرارت)، به طور خودکار بسته شده و تفکیک حریق را فراهم می‌کنند. استاندارد جدید و تخصصی برای آزمایش این نوع موانع، EN 1364-6:2025 است.⁴⁷

۲.۷. زمان اضافه (Overrun Time)

زمان اضافه به مدت زمانی اطلاق می‌شود که یک نمونه آزمایشی در آزمون مقاومت به حریق، پس از رسیدن به زمان طبقه‌بندی مورد نظر (مثلاً 60 دقیقه)، همچنان به برآورده کردن معیارهای عملکردی (مانند یکپارچگی E و عایق‌بندی I) ادامه می‌دهد.⁵² به عنوان مثال، اگر یک سیستم برای کلاس EI 60 آزمایش شود اما در دقیقه 72 دچار شکست شود، دارای 12 دقیقه “زمان اضافه” است. این پارامتر، یک داده بسیار مهم در گزارش آزمون است، زیرا وجود یک زمان اضافه قابل توجه، می‌تواند طبق قوانین “دامنه کاربرد گسترده” (EXAP)، اجازه ایجاد تغییرات مطلوب در طراحی (مانند افزایش ابعاد پنل‌ها) را بدون نیاز به آزمون مجدد، صادر کند.⁵³

فصل ۳: استانداردهای آزمایش و طبقه‌بندی مقاومت در برابر حریق نما

این فصل به عنوان هسته فنی و رگولاتوری این راهنما، به تشریح دقیق استانداردهای اروپایی (EN) می‌پردازد که امروزه به عنوان مرجع جهانی برای ارزیابی عملکرد ایمنی حریق نما شناخته می‌شوند. تسلط بر دامنه کاربرد، الزامات و محدودیت‌های هر یک از این استانداردها، برای بازرسان و طراحان جهت اطمینان از انطباق و ایمنی واقعی سیستم‌های نما، امری ضروری و غیرقابل اجتناب است.

۳.۱. معرفی استانداردهای اروپایی (EN) به عنوان مرجع جهانی

مجموعه استانداردهای EN یک چارچوب جامع و هماهنگ برای آزمایش و طبقه‌بندی عملکرد محصولات ساختمانی در برابر حریق ارائه می‌دهند. درک دقیق اینکه کدام استاندارد برای کدام کاربرد مناسب است، اولین و مهم‌ترین گام در فرآیند ارزیابی است.

EN 1364-3:2014 – آزمایش مقاومت به حریق برای کرتین والینگ – پیکربندی کامل: این استاندارد روش آزمون برای نماهای کرتین وال نوع B را مشخص می‌کند؛ یعنی نماهایی که به طور کامل، شامل شیشه و فریم، مقاوم به حریق طراحی شده‌اند.²⁸ در این آزمون، یک نمونه بزرگ از نما (حداقل عرض و ارتفاع 3 متر) که شامل حداقل دو طبقه شبیه‌سازی شده است، به صورت یکپارچه در برابر منحنی استاندارد حریق قرار می‌گیرد تا عملکرد آن به عنوان یک دیوار جداکننده حریق ارزیابی شود.²⁷
EN 1364-4:2014 – آزمایش مقاومت به حریق برای کرتین والینگ – پیکربندی بخشی: این استاندارد یکی از پرکاربردترین و در عین حال حساس‌ترین استانداردها در زمینه ایمنی نما است. این استاندارد برای آزمون بخش‌هایی از یک سیستم نما به کار می‌رود و به طور خاص برای ارزیابی عملکرد درزبند محیطی (Perimeter Seal) و ناحیه اسپندرال (Spandrel Zone) در نماهای نوع A (که شیشه غیرمقاوم به حریق دارند) طراحی شده است.²⁹ این آزمون شرایط واقعی‌تر اتصال یک نمای غیرمقاوم به یک دال مقاوم را شبیه‌سازی می‌کند و رفتار پیچیده نما تحت حرارت (مانند انحراف و تغییر شکل) را در نظر می‌گیرد.¹³ نتایج این آزمون همچنین می‌تواند برای گسترش دامنه کاربرد نتایج آزمون‌های EN 1364-3 استفاده شود.
EN 1366-3:2021 – آزمایش مقاومت به حریق برای درزبندهای نفوذی (Penetration Seals): این استاندارد برای ارزیابی سیستم‌های آتش‌بند در محل عبور تأسیسات (مانند لوله‌ها، کابل‌ها و داکت‌ها) از دیوارها و کف‌های مقاوم به حریق به کار می‌رود.⁵⁴ لازم است با قاطعیت تأکید شود که این استاندارد به هیچ وجه برای آب‌بندی درزهای خطی نما که تحت تأثیر حرکات سازه قرار دارند،

کافی و مناسب نیست و نباید برای این منظور پذیرفته شود.
EN 1366-4:2021 – آزمایش مقاومت به حریق برای درزبندهای خطی (Linear Joint Seals): این استاندارد روش آزمون درزهای خطی بین اجزای ساختمانی مقاوم به حریق (مانند اتصال دیوار به دیوار یا دیوار به کف) را پوشش می‌دهد.⁴⁰

نقطه کلیدی برای سازمان آتش‌نشانی: این استاندارد در متن خود به صراحت درزبندهای محیطی کرتین والینگ را از دامنه کاربرد خود مستثنی کرده است.¹³ این استثناء به این دلیل است که شرایط آزمون (اتصال بین دو عنصر صلب و مقاوم) با واقعیت اتصال یک نمای انعطاف‌پذیر و غیرمقاوم به دال کف، تفاوت بنیادین دارد. هرگونه استناد به این استاندارد برای تأیید عملکرد درزبند محیطی نما، یک انحراف خطرناک از اصول مهندسی ایمنی حریق است.
EN 1364-6:2025 – آزمایش مقاومت به حریق برای موانع حفره‌ای باز (Open-state Cavity Barriers): این استاندارد جدید، پاسخی به نیاز فنی نماهای تهویه‌شونده مدرن است. این استاندارد روشی برای آزمایش موانع حفره‌ای ارائه می‌دهد که در شرایط عادی برای تهویه باز هستند، اما در هنگام حریق به طور خودکار بسته می‌شوند تا از گسترش آتش در حفره نما (اثر دودکش) جلوگیری کنند.⁴⁷ با توجه به رواج نماهای خشک در ایران، آشنایی با این استاندارد برای بازرسان آینده‌نگر ضروری است.
EN 13501-2 – طبقه‌بندی حریق محصولات و عناصر ساختمانی: این استاندارد یک استاندارد طبقه‌بندی است، نه یک استاندارد آزمون. پس از انجام آزمون طبق یکی از استانداردهای فوق، نتایج به دست آمده بر اساس معیارهای این استاندارد طبقه‌بندی می‌شوند.⁵⁶ این طبقه‌بندی با استفاده از حروف زیر و مدت زمان مقاومت به دقیقه بیان می‌شود:

E – یکپارچگی (Integrity): توانایی عنصر در جلوگیری از عبور شعله و گازهای داغ. شکست این معیار با احتراق پد پنبه‌ای، شعله‌ور شدن مداوم در سمت غیرآتش، یا عبور گیج‌های شکاف‌سنج مشخص می‌شود.⁵⁸

I – عایق‌بندی (Insulation): توانایی عنصر در محدود کردن افزایش دمای سطح غیرآتش به زیر حدود معین (افزایش میانگین کمتر از 140∘C و افزایش در هر نقطه کمتر از 180∘C). این معیار از احتراق مواد در سمت دیگر به دلیل انتقال حرارت جلوگیری می‌کند.⁵⁸

W – تابش (Radiation): توانایی عنصر در محدود کردن میزان تابش حرارتی عبوری از آن به کمتر از 15kW/m2. این معیار از عایق‌بندی (I) ضعیف‌تر است اما همچنان از افراد و اشیاء در فاصله معین محافظت می‌کند.⁵⁸

EN 1363-1 و EN 1363-2: این دو استاندارد، الزامات عمومی و پایه‌ای تمام آزمون‌های مقاومت به حریق را تعریف می‌کنند، از جمله شرایط کوره، منحنی استاندارد دما-زمان، و روش‌های جایگزین مانند منحنی حریق خارجی.²⁷

۳.۲. گذار از استانداردهای ملی (BS 476) به استانداردهای اروپایی (EN)

در گذشته، استانداردهای ملی مانند سری BS 476 بریتانیا به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گرفتند. با این حال، در دهه‌های اخیر یک گذار جهانی به سمت استانداردهای هماهنگ اروپایی (EN) صورت گرفته است. این گذار دلایل فنی و رگولاتوری مهمی دارد که درک آن‌ها برای سیاست‌گذاری صحیح ضروری است.

دلایل فنی گذار: استانداردهای EN به طور مداوم بازنگری و به‌روزرسانی می‌شوند تا با آخرین دستاوردهای علمی و فنی هماهنگ باشند، در حالی که بسیاری از بخش‌های کلیدی سری BS 476 برای دهه‌ها بدون بازنگری باقی مانده بودند.⁶⁰ روش‌های آزمون EN معمولاً شرایط سخت‌گیرانه‌تر و واقعی‌تری را شبیه‌سازی می‌کنند. برای مثال، فشار داخل کوره در آزمون‌های EN به گونه‌ای تنظیم می‌شود که شرایط دشوارتری را برای نمونه آزمایشی ایجاد می‌کند، به خصوص در بخش‌های پایینی آن.⁶¹ در نتیجه، سیستمی که طبق استاندارد BS 476 تأییدیه گرفته است، لزوماً نمی‌تواند آزمون معادل و سخت‌گیرانه‌تر EN را با موفقیت پشت سر بگذارد.⁶⁰
مزایای هماهنگی و شفافیت: استفاده از یک سیستم واحد (EN) در سطح بین‌المللی، شفافیت را افزایش داده و امکان مقایسه مستقیم و قابل اعتماد محصولات مختلف را فراهم می‌کند. این امر از “خرید استاندارد” (standard shopping) جلوگیری می‌کند، یعنی وضعیتی که در آن تولیدکنندگان به دنبال استانداردی با الزامات ساده‌تر برای کسب تأییدیه می‌گردند.⁶⁰ این هماهنگی، کار نهادهای نظارتی را برای ارزیابی عملکرد و انطباق محصولات ساده‌تر و قابل دفاع‌تر می‌کند.⁶⁰
نامناسب بودن BS 476-20 برای نماهای مدرن: استاندارد BS 476-20 که اصول کلی آزمون مقاومت به حریق را بیان می‌کند، برای ارزیابی اجزای پیچیده و دینامیک نماهای مدرن مانند درزبندهای محیطی، که تحت تأثیر تغییر شکل‌های زیاد قرار می‌گیرند، ابزار مناسبی نیست و نتایج آن نمی‌تواند به طور قابل اعتمادی عملکرد واقعی را پیش‌بینی کند.⁶⁵

اتخاذ کامل استانداردهای سری EN به عنوان مبنای مقررات ملی ایران، گامی اساسی در جهت همسوسازی با بهترین شیوه‌های جهانی و ارتقاء سطح واقعی ایمنی در صنعت ساختمان کشور خواهد بود.

جدول ۳.۱: راهنمای انتخاب استاندارد آزمون حریق مناسب برای اجزای نما

فصل ۴: الزامات طراحی و عملکردی عناصر ایمنی حریق در نما

این فصل، استانداردهای معرفی‌شده در فصل قبل را به الزامات عملی و قابل بازرسی برای طراحی و عملکرد اجزای کلیدی ایمنی حریق در نما تبدیل می‌کند. درک این الزامات به بازرسان و طراحان این امکان را می‌دهد که از انطباق جزئیات طراحی و اجرایی با عملکرد مورد انتظار در یک سناریوی حریق اطمینان حاصل کنند. اساس این فصل، “رویکرد سیستمی” است؛ هیچ جزئی به تنهایی عمل نمی‌کند و عملکرد کل سیستم به تعامل صحیح تمام اجزا وابسته است.

۴.۱. زون‌بندی و تفکیک حریق (Compartmentation)

هدف اصلی ایمنی غیرعامل حریق، تقسیم‌بندی ساختمان به “زون‌های حریق” است تا در صورت وقوع آتش‌سوزی، حریق و دود به زون اولیه محدود شده و زمان کافی برای تخلیه ساکنین و مداخله نیروهای آتش‌نشانی فراهم شود.³⁷ نما باید این زون‌بندی را در پوسته خارجی ساختمان تداوم بخشد.

۴.۱.۱. اهمیت زون‌بندی افقی و عمودی

زون‌بندی افقی: این امر توسط کف‌های مقاوم به حریق تأمین می‌شود. در محل تقاطع با نما، این زون‌بندی باید توسط سیستم درزبند محیطی و اسپندرال پنل حفظ شود تا از سرایت آتش از یک طبقه به طبقه بالاتر جلوگیری گردد.
زون‌بندی عمودی: این امر توسط دیوارهای جداکننده مقاوم به حریق (مثلاً بین واحدهای آپارتمانی مجاور) تأمین می‌شود. در محل تقاطع این دیوارها با نما، باید یک آتش‌بند عمودی نصب شود تا از گسترش افقی آتش در طول نما و نفوذ به واحدهای مجاور جلوگیری شود.

۴.۱.۲. درز بندهای محیطی (Perimeter Seals)

این عنصر، حیاتی‌ترین بخش برای حفظ زون‌بندی افقی در نماهای کرتین وال است. ارزیابی آن باید با دقت بسیار بالایی صورت گیرد.

لزوم آزمایش در بستر سیستم نما (System Approach): یک درزبند محیطی هرگز نباید به عنوان یک محصول منفرد (مثلاً یک قوطی ماستیک یا یک رول پشم سنگ) تأیید شود. عملکرد آن به شدت به نحوه تعاملش با اجزای مجاور (دال کف، فریم نما، سیستم مهاربندی) وابسته است. بنابراین، تأییدیه آن تنها زمانی معتبر است که به عنوان بخشی از یک سیستم کامل تحت استاندارد EN 1364-4 آزمایش شده باشد.¹³ در این آزمون، کل مجموعه در معرض حرارت قرار می‌گیرد و تغییر شکل‌های واقعی نما (که بر عملکرد درزبند تأثیر مستقیم دارد) شبیه‌سازی می‌شود.
قابلیت حرکت (Movement Capability): ساختمان‌ها دائماً در حال حرکت هستند (در اثر باد، تغییرات دما، نشست سازه و بارهای لرزه‌ای). یک درزبند محیطی باید بتواند این حرکات را در طول عمر خود تحمل کرده و همچنان در زمان وقوع حریق، عملکرد خود را حفظ کند. به همین دلیل، استانداردهای مدرن مانند EAD 350141-00-1106، انجام آزمایش‌های چرخه حرکتی (Cyclic Movement Testing) را قبل از انجام آزمون حریق الزامی می‌دانند.⁶⁹ در این آزمون، نمونه صدها بار تحت حرکات فشاری و کششی قرار می‌گیرد تا دوام آن در شرایط واقعی شبیه‌سازی شود. یک سیستم درزبند محیطی که این آزمون پیش‌شرط را نگذرانده باشد، عملکرد قابل اعتمادی در درازمدت نخواهد داشت.
مواد و ابعاد درز بندها: مواد، چگالی، ابعاد (عرض، ضخامت، عمق) و نحوه نصب درزبند باید دقیقاً مطابق با نمونه‌ای باشد که در آزمون حریق موفق بوده است.

مواد اصلی: معمولاً از پشم سنگ (Rockwool) با چگالی بالا (مثلاً بالاتر از 80 kg/m³) به صورت فشرده در درز استفاده می‌شود.⁴

هشدار حیاتی در مورد تغییر متریال: هرگونه تغییر در متریال اصلی نسبت به نمونه تست‌شده، به ویژه جایگزینی پشم سنگ با مواد قابل اشتعال مانند فوم‌های پلی‌اورتان یا پلی‌استایرن، مطلقاً ممنوع و یک تخلف ایمنی بسیار خطرناک است.⁷⁴ اگر طراحی نیازمند استفاده از عایق‌های قابل اشتعال باشد، آن سیستم باید به صورت اختصاصی و با همان عایق‌ها آزمایش و تأیید شود.

ابعاد: عرض درز، عمق نصب پشم سنگ و ضخامت ماستیک دودبند باید در محدوده مجاز ذکر شده در گزارش آزمون و گواهینامه باشد.

۴.۱.۳. اسپندرال پنل‌ها (Spandrel Panels)

اسپندرال، سپر اصلی در برابر مکانیزم جهش شعله (Leapfrog) است.⁴

انواع متریال اسپندرال: این پنل‌ها می‌توانند از انواع مختلفی ساخته شوند، از جمله پنل‌های شیشه‌ای مات (Opaque Glass Spandrel) ³³، پنل‌های ساندویچی فلزی با هسته عایق، یا حتی پنل‌های شفاف/نیمه‌شفاف مقاوم به حریق در طراحی‌های خاص.²⁹ صرف نظر از ظاهر، کل مجموعه اسپندرال (شامل پنل رویی، عایق داخلی و صفحه پشتی) باید به عنوان یک سیستم یکپارچه در آزمون EN 1364-4 ارزیابی شود.
دامنه کاربرد نتایج آزمایش: ابعاد اسپندرال (ارتفاع و عرض) در پروژه واقعی ممکن است با نمونه آزمایش‌شده متفاوت باشد. قوانین “دامنه کاربرد گسترده” (EXAP) مشخص می‌کنند که چه تغییراتی مجاز است. به طور کلی، افزایش ارتفاع اسپندرال (که ایمنی را افزایش می‌دهد) معمولاً مجاز است. اما افزایش مساحت کل پنل ممکن است تنها در صورتی مجاز باشد که نمونه آزمایش‌شده دارای “زمان اضافه” (Overrun Time) قابل توجهی بوده باشد که یک حاشیه ایمنی ایجاد می‌کند.⁵²
ملاحظات خاص برای پنل‌های شیشه‌ای مقاوم به حریق: در صورتی که از شیشه‌های مقاوم به حریق در ناحیه اسپندرال یا کل نما (نوع B) استفاده شود، طبقه‌بندی آن‌ها (E, EW, EI) باید با الزامات طراحی مطابقت داشته باشد. برای مثال، در مسیرهای فرار، ممکن است محدودیت تابش (کلاس EW یا EI) برای جلوگیری از ایجاد هراس و احتراق مواد در سمت دیگر الزامی باشد.⁵⁸

۴.۲. سیستم‌های فریم‌بندی (Framing Systems – Mullions and Transoms)

فریم نما (مولیون‌ها و ترنسم‌ها) ستون فقرات سیستم است و رفتار آن در آتش، عملکرد کل نما را تعیین می‌کند.

متریال فریم: متداول‌ترین ماده، آلومینیوم است که نقطه ذوب نسبتاً پایینی (حدود 660∘C) دارد و در دقایق اولیه حریق استاندارد، مقاومت خود را از دست می‌دهد.⁴ بنابراین، پروفیل‌های آلومینیومی در سیستم‌های مقاوم به حریق، نیازمند تقویت‌کننده‌های داخلی (مانند پروفیل‌های فولادی) یا مواد عایق و خنک‌کننده ویژه هستند. تغییر آلیاژ آلومینیوم یا تغییر متریال فریم (مثلاً از فولاد به آلومینیوم) نسبت به نمونه تست‌شده، بدون آزمون مجدد مجاز نیست.⁵³
ابعاد و هندسه: قوانین EXAP در این مورد بسیار سخت‌گیرانه است. به طور کلی:

افزایش ابعاد: افزایش عمق پروفیل یا ضخامت دیواره‌های آن (مثلاً تا 1.5 برابر برای فلز) مجاز است، زیرا باعث افزایش جرم و مقاومت حرارتی می‌شود.

کاهش ابعاد: کاهش هر یک از ابعاد پروفیل (عمق، عرض، ضخامت) مطلقاً ممنوع است، زیرا عملکرد را تضعیف می‌کند.⁵³

اتصالات (Connections): نحوه اتصال مولیون‌ها و ترنسم‌ها به یکدیگر (T-connection, Cross-connection) بر توزیع تنش و تغییر شکل در هنگام حریق تأثیر می‌گذارد. نتایج آزمون برای یک نوع اتصال (مثلاً T-connection افقی) را نمی‌توان به نوع دیگری (مثلاً T-connection عمودی) تعمیم داد، مگر اینکه این امر به صراحت در گزارش EXAP مجاز شمرده شده باشد.⁷⁸

۴.۳. سیستم مهاربندی (Anchoring/Fixing)

سیستم مهاربندی، نما را به ساختمان متصل نگه می‌دارد. شکست این سیستم در آتش می‌تواند منجر به سقوط فاجعه‌بار بخش‌هایی از نما شود.

اهمیت نحوه اتصال: موقعیت اتصال انکر به دال (جلوی دال، روی دال، یا زیر دال) باید دقیقاً مطابق با نمونه آزمایش‌شده باشد، زیرا هر موقعیت، الگوی انتقال حرارت و بار متفاوتی را ایجاد می‌کند.³⁰
دمای انکرها: گزارش آزمون حریق باید دمای ثبت‌شده در محل انکرها را ارائه دهد. این دما یک پارامتر خروجی حیاتی است که باید در اختیار مهندس سازه قرار گیرد تا بررسی کند که آیا انکرها و بتن اطراف آن‌ها در آن دمای بالا، همچنان قادر به تحمل بارهای وارده (شامل وزن نما و نیروهای ناشی از تغییر شکل حرارتی) هستند یا خیر.⁵³ نادیده گرفتن این بررسی می‌تواند منجر به شکست سازه‌ای اتصال شود.

۴.۴. مواد لعاب‌کاری و درزگیرها (Glazing Materials and Seals)

واشرها (Gaskets) و درزگیرها (Sealants): جنس این مواد (مثلاً EPDM، سیلیکون) نباید تغییر کند. افزایش سطح مقطع آن‌ها معمولاً مجاز است، اما این تغییر نباید مانع از عملکرد صحیح سایر اجزا شود.⁷⁹
نوارهای متورم شونده (Intumescent Strips/Layers): این نوارها در اثر حرارت منبسط شده و شکاف‌ها را مسدود می‌کنند. نوع، ابعاد و محل دقیق نصب آن‌ها در اطراف شیشه یا داخل پروفیل‌ها، جزء حیاتی طراحی است و هرگونه تغییر در آن ممنوع است.⁷⁵

۴.۵. موانع حفره‌ای (Cavity Barriers)

نماهای خشک و تهویه‌شونده: در این نماها، نصب موانع حفره‌ای برای جلوگیری از “اثر دودکش” الزامی است. این موانع باید به صورت افقی در تراز هر طبقه و به صورت عمودی در امتداد دیوارهای جداکننده حریق نصب شوند تا حفره را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنند.⁴⁷
مواد موانع حفره‌ای: با توجه به الزامات ایمنی مدرن، به ویژه در ساختمان‌های بلند، توصیه مؤکد بر این است که تمامی اجزای اصلی نما، از جمله موانع حفره‌ای و عایق حرارتی، از مصالح غیرقابل احتراق (طبقه‌بندی Euroclass A1 یا A2-s1, d0) ساخته شوند.²²

۴.۶. سیستم‌های اطفاء حریق فعال (مانند اسپرینکلر)

سیستم‌های فعال مانند اسپرینکلرها، نقش مکمل و بسیار مهمی در استراتژی کلی ایمنی ساختمان دارند.² با این حال، باید توجه داشت که عملکرد سیستم حفاظت غیرعامل نما (Passive Fire Protection) باید به خودی خود و به طور مستقل کافی باشد. اتکا به عملکرد اسپرینکلر برای جبران ضعف در طراحی نما (مثلاً استفاده از مصالح قابل اشتعال) یک رویکرد پرخطر و غیرقابل قبول است، زیرا عملکرد اسپرینکلرها (به ویژه در نمای خارجی) ممکن است در شرایط واقعی حریق به دلیل باد، آسیب‌دیدگی یا سایر عوامل، تضمین‌شده نباشد. اطلاعات مربوط به طراحی این سیستم‌ها خارج از دامنه استانداردهای مقاومت به حریق نما است و باید به استانداردهای تخصصی مربوطه (مانند NFPA 13) مراجعه شود.

فصل ۵: الزامات اجرایی و نظارتی

یک طراحی بی‌نقص و یک سیستم آزمایش‌شده، در صورتی که به درستی اجرا نشود، هیچ ارزشی ندارد. این فصل بر روی تبدیل طرح‌های تأییدشده به یک نصب و اجرای منطبق با استانداردها تمرکز دارد و راهنمایی‌های عملی برای بازرسان سازمان آتش‌نشانی جهت نظارت مؤثر بر کیفیت اجرا ارائه می‌دهد. کیفیت اجرا، حلقه نهایی در زنجیره ایمنی حریق نما است.

۵.۱. کنترل کیفیت (Quality Control) در اجرا

اهمیت نظارت دقیق: بازرسی‌های منظم و مرحله‌بندی‌شده در طول فرآیند نصب نما، برای اطمینان از صحت اجرا و شناسایی خطاها قبل از پنهان شدن آن‌ها، امری حیاتی است. این بازرسی‌ها باید بر اساس مستندات فنی تأییدشده (گزارش آزمون، گواهینامه شخص ثالث و دستورالعمل نصب سازنده) صورت گیرد.⁸² بازرس باید اطمینان حاصل کند که پیمانکار، نسخه‌ای از این مستندات را در محل کارگاه برای ارجاع در دسترس دارد.⁸²
اصل کلیدی: “اگر قابل اندازه‌گیری است، باید اندازه‌گیری شود.” بازرسی نباید صرفاً یک مشاهده کلی باشد. بسیاری از پارامترهای حیاتی، قابل اندازه‌گیری هستند و بازرس باید آن‌ها را با مقادیر مشخص‌شده در مستندات فنی مقایسه کند. برای مثال، عمق و میزان فشردگی پشم سنگ در درزبند محیطی، یا گشتاور پیچ‌های سیستم مهاربندی، پارامترهای قابل اندازه‌گیری هستند.⁷⁵

۵.۲. مشکلات رایج اجرایی و نقاط کنترلی برای بازرس

این بخش به عنوان یک راهنمای عملی برای بازرسان طراحی شده است تا بر روی نقاط ضعف رایج در اجرای نما تمرکز کنند.

درزبندی و آتش‌بندی (Sealing and Firestopping):

فشردگی نادرست پشم سنگ: نصب پشم سنگ با فشردگی کمتر از حد مجاز در درزبند محیطی، باعث ایجاد شکاف پس از تغییر شکل نما در آتش می‌شود. فشردگی بیش از حد نیز می‌تواند نیروی اضافی به فریم نما وارد کند.⁷⁵ بازرس باید عرض درز و ضخامت پشم سنگ نصب‌شده را اندازه‌گیری و با الزامات سیستم مقایسه کند.

جهت‌گیری نادرست پشم سنگ: پشم سنگ یک محصول لایه‌ای است. برای عملکرد صحیح در درزبندهای حرکتی، الیاف آن باید عمود بر جهت حرکت نصب شوند تا خاصیت ارتجاعی خود را حفظ کنند. نصب در جهت اشتباه، عملکرد سیستم را مختل می‌کند.⁷⁵

کیفیت ماستیک دودبند: ضخامت و پوشش کامل ماستیک دودبند بر روی پشم سنگ باید بررسی شود تا از عدم وجود هرگونه حفره یا ترک اطمینان حاصل شود.⁴

آب‌بندی و هوابندی: اگرچه این موارد مستقیماً به مقاومت حریق مرتبط نیستند، اما نفوذ آب می‌تواند در درازمدت باعث تخریب اجزای آتش‌بند (مانند پشم سنگ) شود و عملکرد آن‌ها را به خطر اندازد.⁷⁹

سیستم مهاربندی و اتصالات (Anchoring and Connections):

پوشش بتن ناکافی: در سیستم‌های انکر کانالی (Cast-in Channel)، پوشش بتن روی انکرها باید کافی باشد تا در برابر حرارت مقاومت کند. پوشش ناکافی می‌تواند منجر به شکست زودرس اتصال شود.⁷⁹

کیفیت نامناسب جوشکاری یا اتصالات پیچی: بازرسی چشمی جوش‌ها و اطمینان از سفت شدن پیچ‌ها با گشتاور مناسب (در صورت لزوم با استفاده از ترک‌متر) ضروری است.⁷⁹

ناترازی و اعوجاج: نصب نما بر روی یک زیرسازی ناتراز می‌تواند تنش‌های پیش‌بینی‌نشده‌ای را در اتصالات و پنل‌ها ایجاد کند که عملکرد آن‌ها را در شرایط حریق تضعیف می‌کند.⁷⁹

نصب پنل‌ها و فریم‌ها:

آسیب‌های حین نصب: ضربه خوردن، خراشیدگی یا خم شدن پروفیل‌ها و پنل‌ها در حین حمل و نصب می‌تواند یکپارچگی آن‌ها را به خطر اندازد.

مسدود شدن مسیرهای تخلیه آب (Weep Holes): استفاده بیش از حد از ماستیک‌های آب‌بندی می‌تواند مسیرهای تخلیه آب را مسدود کرده و منجر به تجمع آب در داخل سیستم نما شود. این امر می‌تواند به تخریب تدریجی اجزای داخلی منجر شود.⁷⁹

پوشش‌های تزئینی فریم: هرگونه اضافه کردن یا تغییر پوشش‌های تزئینی (مانند روکش‌های پودری یا آنادایز) بر روی فریم‌ها باید در گزارش آزمون مجاز شمرده شده باشد، زیرا این پوشش‌ها می‌توانند بر رفتار حرارتی پروفیل تأثیر بگذارند.

ملاحظات اقلیمی:

تشکیل شبنم: در اقلیم‌های مرطوب، احتمال تشکیل شبنم در فضاهای خالی و حفره‌های نما وجود دارد. اگر سیستم بخاربند (Vapor Barrier) به درستی اجرا نشده باشد، این رطوبت می‌تواند به تدریج در عایق پشم سنگ نفوذ کرده و خواص حرارتی و مکانیکی آن را تخریب کند.⁷⁹ بازرسی دقیق اجرای لایه‌های بخاربند و آب‌بندی اتصالات آن‌ها اهمیت دارد.

بازرسی دقیق و مبتنی بر شواهد در مرحله اجرا، تضمین می‌کند که سرمایه‌گذاری انجام‌شده در طراحی و آزمایش یک سیستم ایمن، در عمل به هدر نرود. یک بازرس آموزش‌دیده و مجهز به دانش فنی این راهنما، می‌تواند تفاوت بین یک نمای ایمن و یک نمای بالقوه خطرناک را تشخیص دهد.

فصل ۶: طبقه‌بندی، گواهینامه‌ها و دامنه کاربرد نتایج آزمایش

توانایی خواندن، تفسیر و ارزیابی انتقادی مستندات فنی ارائه‌شده توسط تولیدکنندگان و پیمانکاران، یک مهارت اساسی برای پرسنل سازمان آتش‌نشانی است. این فصل به تشریح مفاهیم کلیدی می‌پردازد که به بازرسان و کارشناسان امکان می‌دهد تا صحت و اعتبار ادعاهای مربوط به عملکرد حریق یک سیستم نما را به طور دقیق راستی‌آزمایی کنند. پذیرش مستندات ناقص یا نامعتبر، می‌تواند منجر به تأیید سیستم‌های ناایمن شود.

۶.۱. طبقه‌بندی عملکرد (Performance Classification)

همانطور که در فصل ۳ معرفی شد، عملکرد مقاومت به حریق یک عنصر ساختمانی بر اساس استاندارد EN 13501-2 طبقه‌بندی می‌شود. این طبقه‌بندی خلاصه‌ای از عملکرد نمونه در آزمون حریق است و زبان مشترک برای بیان سطح ایمنی را فراهم می‌کند.⁵⁶ برای مثال، یک طبقه‌بندی به صورت

EI 60 به این معناست که عنصر مورد نظر به مدت 60 دقیقه هر دو معیار یکپارچگی (E) و عایق‌بندی (I) را برآورده کرده است.⁵⁸

بازرس باید بررسی کند که:

آیا طبقه‌بندی ارائه‌شده (مثلاً EI 60) با الزامات مشخص‌شده در مقررات ملی ساختمان و ضوابط آتش‌نشانی برای کاربری و ارتفاع آن ساختمان خاص مطابقت دارد؟ آیا طبقه‌بندی بر اساس استاندارد آزمون صحیح (که در فصل ۳ توضیح داده شد) به دست آمده است؟

۶.۲. دامنه کاربرد نتایج آزمایش (Field of Application)

این مفهوم، یکی از مهم‌ترین و در عین حال پیچیده‌ترین جنبه‌های ارزیابی فنی است. یک گزارش آزمون حریق، تنها و تنها برای نمونه دقیق و مشخصی که آزمایش شده، معتبر است. “دامنه کاربرد” مجموعه‌ای از قوانین است که مشخص می‌کند چه تغییراتی را می‌توان در طراحی آن نمونه آزمایش‌شده ایجاد کرد، بدون آنکه نیاز به یک آزمون حریق جدید و پرهزینه باشد.⁸⁵ این قوانین به دو دسته تقسیم می‌شوند:

دامنه کاربرد مستقیم (Direct Field of Application – DIAP): این قوانین، تغییرات جزئی و محدودی را پوشش می‌دهند که مستقیماً در خود استاندارد آزمون (مانند EN 1364-3 یا EN 1364-4) تعریف شده‌اند.⁵⁵ این تغییرات معمولاً بسیار محافظه‌کارانه هستند.
دامنه کاربرد گسترده (Extended Field of Application – EXAP): برای ایجاد تغییرات بزرگ‌تر، نیاز به یک تحلیل مهندسی دقیق بر اساس استانداردهای تخصصی EXAP (مانند سری EN 15254) است.⁸⁵ این تحلیل باید توسط یک نهاد فنی معتبر و متخصص (مانند آزمایشگاه انجام‌دهنده آزمون) در قالب یک “گزارش EXAP” ارائه شود. این گزارش، توجیه می‌کند که چرا یک تغییر خاص (مثلاً افزایش ابعاد پنل) با توجه به حاشیه ایمنی مشاهده‌شده در آزمون اصلی (مانند وجود “زمان اضافه”)، قابل قبول است.⁵³

بازرس باید هرگونه مغایرت بین سیستم نصب‌شده در محل و نمونه شرح داده شده در گزارش آزمون را شناسایی کرده و از پیمانکار، گزارش معتبر EXAP را برای توجیه آن مغایرت مطالبه کند. در غیاب چنین گزارشی، هرگونه تغییر، غیرمجاز و غیرقابل قبول تلقی می‌شود.

برخی از تغییرات که به طور کلی مجاز نیستند یا نیازمند تحلیل بسیار دقیق و آزمون مجدد هستند، عبارتند از:

تغییر نوع ماده هسته عایق (مثلاً از پشم سنگ به یک فوم پلاستیکی).¹⁹
تغییر آلیاژ آلومینیوم یا جنس پروفیل‌های فریم.⁵³
تغییر اساسی در طراحی سیستم مهاربندی (انکرها).³⁰
کاهش ضخامت دیواره یا عمق پروفیل‌های فریم.⁵³
تغییر نوع ماده متورم‌شونده (Intumescent).

۶.۳. گواهینامه شخص ثالث (Third-Party Certification)

یک گزارش آزمون، عملکرد یک نمونه را در یک روز خاص نشان می‌دهد. اما چه تضمینی وجود دارد که محصولی که امروز در کارخانه تولید می‌شود، همان کیفیتی را دارد که نمونه آزمایش‌شده در سال گذشته داشته است؟ پاسخ این سؤال، در “گواهینامه شخص ثالث” نهفته است.

اهمیت گواهینامه: گواهینامه شخص ثالث که توسط یک نهاد مستقل، معتبر و تأیید صلاحیت‌شده (Accredited Body) مانند UL, Intertek, یا CSI S.p.A. صادر می‌شود، فراتر از یک گزارش آزمون است.⁸³ این گواهینامه تأیید می‌کند که تولیدکننده تحت یک برنامه نظارتی مستمر قرار دارد که شامل موارد زیر است:

بازرسی‌های دوره‌ای از کارخانه: برای اطمینان از اینکه فرآیندهای تولید و کنترل کیفیت، ثابت و مطابق با استانداردها هستند.⁸³

نمونه‌برداری و آزمایش‌های مکرر: برای تأیید اینکه کیفیت محصول تولیدی در طول زمان حفظ می‌شود.

قابلیت ردیابی: اطمینان از اینکه مواد اولیه و فرآیندهای تولید قابل ردیابی هستند.

نحوه ارزیابی: بازرسان باید به دنبال نشان (Mark) این نهادهای معتبر بر روی محصولات یا مستندات فنی باشند. وجود یک گواهینامه معتبر، سطح اطمینان بسیار بالاتری نسبت به یک گزارش آزمون تنها، فراهم می‌کند. باید از پذیرش ادعاهایی مانند “محصول ما تقریباً منطبق با استاندارد است” یا “بر اساس استانداردی قدیمی تست شده” به شدت پرهیز کرد.⁴⁰ مستندات باید کامل، به‌روز و منطبق با آخرین ویرایش استانداردهای مرجع باشند.
نقش نهادهای معتبر مانند CSI S.p.A.: سازمان‌هایی مانند CSI در ایتالیا، به عنوان آزمایشگاه‌های مجاز وزارت کشور و نهادهای تأیید صلاحیت‌شده توسط Accredia، نقش کلیدی در این فرآیند دارند. آن‌ها نه تنها آزمون‌های مقاومت به حریق را طبق استانداردهای EN (مانند EN 1364-3, EN 1364-4, EN 1366-4) انجام می‌دهند، بلکه خدمات صدور گواهینامه محصول و گزارش‌های EXAP را نیز ارائه می‌دهند که کل زنجیره اطمینان را تکمیل می‌کند.⁹⁰

در نهایت، فرآیند ارزیابی مستندات یک فرآیند بازرسی دقیق است. بازرس باید با نگاهی منتقدانه، شواهد ارائه‌شده را به چالش بکشد و از کامل بودن و اعتبار زنجیره مستندات (آزمون، طبقه‌بندی، گواهینامه و گزارش EXAP) اطمینان حاصل کند.

جدول ۶.۱: چک‌لیست بازبینی مستندات ایمنی حریق نما

بخش	سوال کلیدی برای بازبین	بلی	خیر	شماره مدرک/توضیحات
۱. گزارش آزمون (Test Report)	آیا گزارش کامل و بدون حذفیات از یک آزمایشگاه معتبر ارائه شده است؟	☐	☐	نام آزمایشگاه:……………….
	آیا استاندارد آزمون ذکر شده (مثلاً EN 1364-4) با کاربرد در پروژه (مثلاً درزبند محیطی) مطابقت دارد؟ (رجوع به جدول ۳.۱)	☐	☐	استاندارد استفاده شده:………….
	آیا تاریخ گزارش آزمون مربوط به آخرین ویرایش استاندارد مرجع است؟	☐	☐	تاریخ گزارش:……………….
۲. گزارش طبقه‌بندی (Classification Report)	آیا گزارش طبقه‌بندی بر اساس EN 13501-2 ارائه شده است؟	☐	☐
	آیا کلاس عملکرد کسب شده (مثلاً EI 60) الزامات مقررات ملی را برآورده می‌کند؟	☐	☐	کلاس کسب شده:…………….
۳. گواهینامه شخص ثالث (Third-Party Certificate)	آیا گواهینامه معتبر از یک نهاد تأیید صلاحیت‌شده (مانند UL, Intertek, CSI) ارائه شده است؟	☐	☐	شماره گواهینامه:…………….
	آیا گواهینامه، نظارت مستمر بر تولید کارخانه‌ای (FPC) را تأیید می‌کند؟	☐	☐
۴. دامنه کاربرد (Field of Application)	آیا جزئیات سیستم نصب‌شده در پروژه (ابعاد، مواد، اتصالات) دقیقاً با نمونه توصیف‌شده در گزارش آزمون مطابقت دارد؟	☐	☐	(در صورت پاسخ “خیر” به سوال بعدی بروید)
	در صورت وجود تفاوت، آیا یک گزارش رسمی “دامنه کاربرد گسترده” (EXAP) از یک نهاد معتبر برای توجیه تغییرات ارائه شده است؟	☐	☐	شماره گزارش EXAP:……………
	آیا تغییرات ایجاد شده در چارچوب قوانین EXAP مجاز است (مثلاً کاهش ابعاد پروفیل انجام نشده است)؟	☐	☐	شرح تغییرات:……………….

فصل ۷: توصیه‌ها و راهکارهای اجرایی برای سازمان آتش‌نشانی

این فصل پایانی، دانش فنی و مفاهیم ارائه‌شده در فصول پیشین را در قالب یک نقشه راه راهبردی و مجموعه‌ای از توصیه‌های عملی برای سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی ایران تدوین می‌کند. هدف این توصیه‌ها، توانمندسازی سازمان برای ارتقاء نظام‌مند سطح ایمنی حریق نما در کشور، از طریق به‌روزرسانی مقررات، آموزش تخصصی پرسنل و پیاده‌سازی ابزارهای نظارتی کارآمد است. اجرای این راهکارها می‌تواند نقش بسزایی در پیشگیری از وقوع فجایعی مانند پلاسکو و حفاظت از جان شهروندان و آتش‌نشانان داشته باشد.

۷.۱. تمرکز بر رویکرد سیستمی

توصیه: سازمان باید به طور رسمی “رویکرد سیستمی” را به عنوان اصل بنیادین در ارزیابی ایمنی حریق نما اتخاذ کند.

راهکار اجرایی: در تمام مراحل بازبینی طراحی و بازرسی‌های میدانی، تمرکز باید از ارزیابی تک‌تک اجزا به ارزیابی “کل سیستم نما به عنوان یک واحد مقاوم به حریق” منتقل شود.2 این بدان معناست که ارائه گواهینامه برای یک جزء منفرد (مانند یک نوع ماستیک یا یک پنل) کافی نیست. بازرسان باید مستنداتی را مطالبه کنند که عملکرد کل مجموعه (شامل فریم، پنل، عایق، درزبند و سیستم مهاربندی) را به صورت یکپارچه و بر اساس آزمون‌های سیستمی (مانند EN 1364-4) تأیید کند. این تغییر نگرش، از پذیرش سیستم‌های “وصله و پینه شده” که اجزای آن‌ها به صورت جداگانه تأییدیه دارند اما تعامل آن‌ها با یکدیگر هرگز آزمایش نشده، جلوگیری می‌کند.

۷.۲. به‌روزرسانی دانش و مقررات

توصیه: مقررات ملی ساختمان و ضوابط داخلی سازمان آتش‌نشانی باید با آخرین ویرایش استانداردهای بین‌المللی معتبر همسو شوند.

راهکار اجرایی:

تدوین پیوست تخصصی نما: پیشنهاد می‌شود یک پیوست فنی مشخص برای مبحث سوم مقررات ملی ساختمان (حفاظت ساختمان‌ها در مقابل حریق) با تمرکز بر ایمنی نما تدوین شود. این پیوست باید به صراحت استانداردهای سری EN (به ویژه EN 1364-3, EN 1364-4, EN 1364-6, EN 13501-2) را به عنوان مرجع اصلی برای آزمایش و طبقه‌بندی نماها معرفی کند.⁹⁴
حذف استانداردهای منسوخ: استفاده از استانداردهای قدیمی و نامناسب مانند BS 476 برای ارزیابی نماهای مدرن باید به طور رسمی در مقررات ممنوع اعلام شود.⁶¹ همچنین، باید به صراحت قید شود که استاندارد EN 1366-4 برای کاربرد درزبند محیطی کرتین وال فاقد اعتبار است.
ایجاد کمیته فنی دائمی: تشکیل یک کمیته فنی در سازمان برای رصد مستمر تحولات بین‌المللی در زمینه استانداردها و فناوری‌های ایمنی نما و ارائه پیشنهاد برای به‌روزرسانی دوره‌ای مقررات.

۷.۳. آموزش تخصصی

توصیه: پرسنل فنی سازمان، به ویژه بازرسان و کارشناسان بازبینی طراحی، باید تحت آموزش‌های تخصصی و مستمر در زمینه پیچیدگی‌های ایمنی حریق نما قرار گیرند.

راهکار اجرایی:

برگزاری دوره‌های آموزشی مبتنی بر این راهنما: از این دفترچه به عنوان منبع اصلی برای طراحی و برگزاری دوره‌های آموزشی الزامی برای کلیه پرسنل فنی استفاده شود.
کارگاه‌های عملی: برگزاری کارگاه‌های عملی با استفاده از ماکت‌ها و نمونه‌های واقعی از جزئیات اجرایی نما (مانند نصب صحیح درزبند محیطی) برای افزایش مهارت‌های بازرسی میدانی.
ایجاد سطوح تخصصی: ایجاد سطوح کارشناسی و کارشناسی ارشد در زمینه ایمنی نما در سازمان، به طوری که پروژه‌های پیچیده و بلندمرتبه توسط کارشناسان با بالاترین سطح دانش فنی ارزیابی شوند.

۷.۴. تدوین چک‌لیست‌های بازرسی جامع

توصیه: ابزارهای استاندارد و کارآمدی برای بازرسی‌های طراحی و اجرا تدوین شود تا از اعمال سلیقه شخصی جلوگیری کرده و یکپارچگی در نظارت را تضمین کند.

راهکار اجرایی:

استفاده از چک‌لیست جامع: چک‌لیست ارائه‌شده در این بخش (جدول ۷.۱) به عنوان الگوی پایه برای بازرسی‌های رسمی سازمان مورد استفاده قرار گیرد. این چک‌لیست باید به صورت الکترونیکی درآمده و به بخشی از فرآیند رسمی بازرسی تبدیل شود.
تمرکز بر نقاط ضعف رایج: چک‌لیست باید به طور خاص بر روی نقاط ضعف شناسایی‌شده در فصل ۵ (مانند کیفیت اتصالات، فشردگی پشم سنگ، صحت ابعاد) تمرکز کند و بازرس را ملزم به ثبت مقادیر اندازه‌گیری‌شده (در صورت امکان) نماید.⁹⁵

۷.۵. تعامل با متخصصان و صنعت

توصیه: سازمان باید نقش راهبری در ایجاد یک اکوسیستم ایمنی کارآمد با همکاری سایر ذی‌نفعان ایفا کند.

راهکار اجرایی:

همکاری با آزمایشگاه‌های معتبر: شناسایی و همکاری نزدیک با آزمایشگاه‌های دارای صلاحیت در داخل و خارج از کشور برای انجام آزمون‌های معتبر و اطمینان از صحت نتایج.
برگزاری نشست‌های مشترک: برگزاری نشست‌های فصلی با حضور مهندسان مشاور نما، انجمن‌های صنفی تولیدکنندگان و پیمانکاران برای تبادل نظر، تشریح آخرین ضوابط و دریافت بازخورد از صنعت.
ایجاد فهرست تأمین‌کنندگان معتبر: تهیه و انتشار فهرستی از تولیدکنندگان و محصولاتی که دارای گواهینامه معتبر شخص ثالث برای سیستم‌های مقاوم به حریق نما هستند تا به طراحان و سازندگان در انتخاب گزینه‌های ایمن کمک کند.

۷.۶. تأکید بر مستندات کامل و قابل ردیابی

توصیه: اصل “شفافیت و مسئولیت‌پذیری” باید از طریق الزام به ارائه مستندات کامل در تمام مراحل پروژه، نهادینه شود.

راهکار اجرایی:

الزام به ارائه “پرونده فنی ایمنی نما”: برای هر پروژه، کارفرما و پیمانکار موظف شوند یک پرونده فنی کامل شامل گزارش‌های آزمون، گزارش طبقه‌بندی، گواهینامه‌های شخص ثالث، گزارش‌های EXAP (در صورت وجود)، و نقشه‌های اجرایی نهایی (As-Built) را تهیه و به سازمان آتش‌نشانی ارائه دهند. این پرونده باید برای تمام طول عمر ساختمان نگهداری شود.⁸³
بازرسی نهایی مبتنی بر مستندات: بازرسی نهایی و صدور تأییدیه، منوط به تکمیل این پرونده و تطابق کامل اجرای نهایی با مستندات تأییدشده باشد.

با اجرای این راهکارها، سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی ایران می‌تواند از یک نهاد واکنش‌دهنده به حوادث، به یک سازمان پیشرو و پیشگیر در حوزه ایمنی ساختمان تبدیل شود و گامی بلند در جهت ساختن شهری ایمن‌تر برای همه شهروندان بردارد.

جدول ۷.۱: چک‌لیست جامع بازرسی ایمنی حریق نما (الگوی پیشنهادی)

بخش بازرسی	کد	مورد کنترلی	انطباق	عدم انطباق	ملاحظات / مقدار اندازه‌گیری‌شده
۱. بازبینی مستندات (مرحله طراحی)	۱.۱	آیا گزارش آزمون کامل از آزمایشگاه معتبر برای سیستم ارائه شده است؟	☐	☐	شماره گزارش:……………………….
	۱.۲	آیا استاندارد آزمون (مثلاً EN 1364-4) با کاربرد مطابقت دارد؟	☐	☐
	۱.۳	آیا گواهینامه معتبر شخص ثالث (Third-Party) برای سیستم ارائه شده است؟	☐	☐	شماره گواهینامه:………………….
	۱.۴	آیا جزئیات طراحی (مواد، ابعاد) با نمونه آزمون‌شده یا گزارش EXAP معتبر مطابقت کامل دارد؟	☐	☐
۲. درزبند محیطی (حین اجرا)	۲.۱	آیا جنس پشم سنگ (چگالی) مطابق با مشخصات فنی است؟	☐	☐	چگالی (kg/m³):…………………..
	۲.۲	آیا فشردگی پشم سنگ در درز، در محدوده مجاز (مثلاً 20-25%) است؟	☐	☐	عرض درز:… mm / ضخامت پشم:… mm
	۲.۳	آیا جهت‌گیری الیاف پشم سنگ (در صورت لزوم) صحیح است؟	☐	☐
	۲.۴	آیا ماستیک دودبند با ضخامت و پوشش کامل اجرا شده است؟	☐	☐
۳. ناحیه اسپندرال (حین اجرا)	۳.۱	آیا نوع و ضخامت عایق پشت پنل اسپندرال مطابق با سیستم تست‌شده است؟	☐	☐	نوع عایق:……………………….
	۳.۲	آیا پشت‌بندهای مکانیکی (Stiffeners) در محل صحیح و با مشخصات فنی درست نصب شده‌اند؟	☐	☐
۴. فریم و اتصالات (حین اجرا)	۴.۱	آیا ابعاد و ضخامت پروفیل‌های فریم (مولیون/ترنسم) کمتر از نمونه تست‌شده نیست؟	☐	☐
	۴.۲	آیا نوع اتصالات (T، Cross) مطابق با طراحی تأییدشده است؟	☐	☐
۵. سیستم مهاربندی (حین اجرا)	۵.۱	آیا نوع، ابعاد و گرید انکرها و پیچ‌ها مطابق با مشخصات فنی است؟	☐	☐
	۵.۲	آیا کیفیت اجرا (جوشکاری، گشتاور پیچ‌ها) قابل قبول است؟	☐	☐
	۵.۳	آیا پوشش بتن روی انکرهای کاشتنی کافی است؟	☐	☐
۶. موانع حفره‌ای (حین اجرا)	۶.۱	آیا موانع حفره‌ای در تراز هر طبقه (افقی) و در امتداد دیوارهای جداکننده (عمودی) نصب شده‌اند؟	☐	☐
	۶.۲	آیا جنس موانع حفره‌ای غیرقابل احتراق (کلاس A1 یا A2) است؟	☐	☐
۷. بازرسی نهایی	۷.۱	آیا تمام موارد عدم انطباق قبلی رفع شده است؟	☐	☐
	۷.۲	آیا نقشه‌های چون‌ساخت (As-Built) تهیه و با اجرای نهایی مطابقت داده شده است؟	☐	☐
	۷.۳	آیا پرونده فنی ایمنی نما تکمیل و تحویل شده است؟	☐	☐
نام بازرس:	تاریخ:	امضاء:

تهیه شده در واحد تحقیق و توسعه آلومینیوم شیشه تهران – مشاور تخصصی نما

منابع:

1.درک تأثیر نما بر گسترش آتش در ساختمان‌های بلندمرتبه – آلوم گلس, accessed on July 30, 2025, https://alumglass.com/uncategorized-fa/understanding-the-impact-of-facades-on-fire-spread-in-high-rise-buildings/

2. نقش مهندسی نما در ایمنی در برابر حریق در برج ها – آلوم گلس, accessed on July 30, 2025, https://alumglass.com/articles/facade-safety/role-of-facade-engineering-in-fire-safety-of-facades/

3. مقابله با حریق در برج‌ ها و ساختمان های بلند مرتبه – کپسول آتش نشانی, accessed on July 30, 2025, https://taadbir.com/fire-fighting-in-high-rise-buildings/

4. Perimeter Fire Containment System | Owens Corning Insulation, accessed on July 30, 2025, https://www.owenscorning.com/en-us/insulation/commercial/perimeter-fire-containment

5. Perimeter Fire Barrier Systems – Insulation Institute, accessed on July 30, 2025, https://insulationinstitute.org/wp-content/uploads/2016/12/PerimeterFireBarrierSystemsArticleSeptember-2017_Reprint.pdf

6. Fire hazard of Aluminum Composite Panels (ACPs) – Principia, accessed on July 30, 2025, https://principia.es/en/fire-hazard-of-aluminum-composite-panels-acps/

7. Combustible Panels – Reinsurance Association of America, accessed on July 30, 2025, https://www.reinsurance.org/RAA/RAA/Legal-Tools/Insurance-Risks-Database/Active/Combustible-Panels.aspx

8. Fire Risks and Aluminium Composite Panel (ACP) – CRM Brokers, accessed on July 30, 2025, https://www.crmbrokers.com.au/news/fire-risks-and-aluminium-composite-panel-acp/

9. Future Study Of Fire Disaster Risk In Iran Using A Scenario Planning Approach – PMC, accessed on July 30, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8534309/

10. راه های مقابله با حریق در برج ها – آبادگستر تاسیسات ایرانیان, accessed on July 30, 2025, https://atapars.com/weblog/short-articles/fire-fighting-in-towers/

11. معرفی انواع نمای ساختمان + [ راهنمای انتخاب نمای مناسب ] – آجر آروان, accessed on July 30, 2025, https://arvanbrick.ir/type-of-building-facade/

12. کرتین وال چیست | خرید و قیمت کرتنوال – تیم پرو پارس, accessed on July 30, 2025, https://team-propars.com/%DA%A9%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%88%D8%A7%D9%84-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA/

13. Fire and façades: key guidance – CIBSE Journal, accessed on July 30, 2025, https://www.cibsejournal.com/technical/fire-and-facades-key-guidance/

14. انواع نمای ساختمان ساده و شیک 1404 – امیران نما, accessed on July 30, 2025, https://amirannama.com/building-facades/

15. انواع نمای ساختمان‌|ساختمان‌های رویایی|ماندگارترین نمای مدرن – آشیان نو, accessed on July 30, 2025, https://ashiano.com/%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86/

16. انواع نمای ساختمان + عکس انواع نماهای ساختمانی -شرکت الیت – در و پنجره آلومینیومی, accessed on July 30, 2025, https://elite-window.ir/building-facade/

17. 8. A Comparative Study of Residential Facades in Tehran and Iranian Architectural Principles – Open Book Publishers, accessed on July 30, 2025, https://books.openbookpublishers.com/10.11647/obp.0460.08.pdf

18. انواع نمای ساختمان با متریال و سبک مختلف + عکس – کیان برنا, accessed on July 30, 2025, https://kianborna.com/blog/types-of-facades/

19. Polyethylene Core Aluminum Composite Panels – Wiedehopf® | Toronto Cladding & Building Envelopes Supplier, accessed on July 30, 2025, https://wiedehopf.ca/blog/polyethylene-core-aluminum-composite-panels/

20. ACM Panels and Fire Safety: What You Need to Know – CanaArch Building Solutions, accessed on July 30, 2025, https://canaarchcladding.ca/acm-panels-and-fire-safety-what-you-need-to-know/

21. Tactics for Fighting Fire in Tall Buildings Clad with Aluminum Composite Panels, accessed on July 30, 2025, https://www.fireengineering.com/fire-safety/tactics-for-fighting-fire-in-tall-buildings-clad-with-aluminum-composite-panels/

22. آتش در ساختمان‌ بلند: اهمیت پوشش نما و سیستم‌های ضد حریق در ساختمان‌های بلند – اریکا نما, accessed on July 30, 2025, https://erika-nama.com/%D8%A2%D8%AA%D8%B4-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%84%D9%86%D8%AF/

23. The Chimney Effect in Fire Investigation: Understanding Its Impact on Fire Behavior, accessed on July 30, 2025, https://www.blazestack.com/blog/the-chimney-effect-in-fire-investigation-understanding-its-impact-on-fire-behavior

24. Stack effect – Wikipedia, accessed on July 30, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Stack_effect

25. Fire ventilation – MSB, accessed on July 30, 2025, https://www.msb.se/siteassets/dokument/publikationer/english-publications/fire-ventilation.pdf

26. اهمیت مقابله با حریق | آیا وال مش در برابر آتش سوزی مقاوم است؟, accessed on July 30, 2025, https://wallmesh.ir/blog/dealing-with-fire/

27. SIST EN 1364-3:2014 – oSIST prEN 1364-3:2012 – iTeh Standards, accessed on July 30, 2025, https://cdn.standards.iteh.ai/samples/36759/1badbaf75fea42459c586b0e7c0690f6/SIST-EN-1364-3-2014.pdf

28. EN 1364-3:2014 – Fire resistance tests for non-loadbearing elements – Part 3: Curtain walling – Full configuration (complete assembly) – iTeh Standards, accessed on July 30, 2025, https://standards.iteh.ai/catalog/standards/cen/bb4be691-c2c9-4408-b877-0505e1d8270c/en-1364-3-2014

29. Fire safety of conventional curtain walls: analysis of common misconceptions and evidence-based critical review of test standard EN 1364-4 – Schüco International, accessed on July 30, 2025, https://www.schueco.com/resource/blob/4647912/167402f28a3d72d7b8c69bc3fdf862f8/Paper-FSF2024%20-R.pdf?domain=uk

30. BS EN 1364-3:2014 | 31 Jan 2014 – BSI Knowledge, accessed on July 30, 2025, https://knowledge.bsigroup.com/products/fire-resistance-tests-for-non-loadbearing-elements-curtain-walling-full-configuration-complete-assembly

31. BS EN 1364-3:2014 Fire resistance tests for non-loadbearing elements Curtain walling. Full configuration (complete assembly) – European Standards, accessed on July 30, 2025, https://www.en-standard.eu/bs-en-1364-3-2014-fire-resistance-tests-for-non-loadbearing-elements-curtain-walling-full-configuration-complete-assembly/

32. توصیه‌های استاندارد EN 1364-4 و مبحث 3 مقررات ملی ساختمان ایران …, accessed on July 30, 2025, https://alumglass.com/articles/facade-safety/en-1364/

33. شیشه چاپ دار یا اسپندرال چیست؟ | گروه مهندس پلاس, accessed on July 30, 2025, https://engineerplus.ir/construction-material/%D8%B4%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84

34. شیشه اسپندرال | نمای شیشه ای اسپندرال و تمام ویژگی های آن – رامادُر, accessed on July 30, 2025, https://www.ramadoor.co/%D8%B4%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-quot%D8%B4%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84quot-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA/

35. نمای ساختمان با شیشه اسپندرال (Spandrel) | شیشه چاپی نما – بست وال, accessed on July 30, 2025, https://best-wall.ir/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%B4%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84/

36. 0 تا 100 شیشه اسپندرال | طراحی نمای شیشه‌ای اسپندرال – آرین‌ مهد‌کاوش, accessed on July 30, 2025, https://mahdekavosh.com/%D8%B4%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84/

37. درز بند ضد حریق | درزبند ضدحریق چیست ؟ خرید و قیمت درز بند – تیم پرو پارس, accessed on July 30, 2025, https://team-propars.com/%D8%AF%D8%B1%D8%B2-%D8%A8%D9%86%D8%AF-%D8%B6%D8%AF-%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%82-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F/

38. Understanding and Applying Code Requirements for Firestopping – BICSI, accessed on July 30, 2025, https://www.bicsi.org/docs/default-source/conference-presentations/2017-winter/understanding-and-applying-code.pdf?sfvrsn=79d3c08_2

39. Performance of cavity barriers exposed to fire – A model scale test – DiVA portal, accessed on July 30, 2025, http://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:1104455/FULLTEXT01.pdf

40. Latest Updates to BS EN 1366-4:2021 for linear joint seals – Rockwool, accessed on July 30, 2025, https://www.rockwool.com/uk/advice-and-inspiration/blog/bs-en-1366-42021-for-linear-joint-seals/

41. EN 1366-4:2021 – Fire resistance tests for service installations – Part 4: Linear joint seals, accessed on July 30, 2025, https://standards.iteh.ai/catalog/standards/cen/80e49325-2b72-409b-8c5f-3cc74f3175e0/en-1366-4-2021

42. BS EN 1366-4:2021 – TC | 31 Aug 2021 – BSI Knowledge, accessed on July 30, 2025, https://knowledge.bsigroup.com/products/fire-resistance-tests-for-service-installations-linear-joint-seals-1

43. HALFEN HCW CURTAIN WALL, accessed on July 30, 2025, https://downloads.halfen.com/catalogues/usa/media/catalogues/curtainwall/HCW_14-US.pdf

44. WHAT’S BEHIND THE CURTAIN WALL? – Hilti, accessed on July 30, 2025, https://files-ask.hilti.com/original/o5/o5gotzynxa.pdf

45. PERIMETER FIRE CONTAINMENT SYSTEM GUIDE – Cloudfront.net, accessed on July 30, 2025, https://dcpd6wotaa0mb.cloudfront.net/mdms/dms/EIS/10022722/10022722-Fire-Containment-Brochure-lr.pdf

46. Perimeter Fire Containment – International Firestop Council, accessed on July 30, 2025, https://firestop.org/fire-containment/perimeter-fire-containment/

47. SIST EN 1364-6:2025 – Fire resistance tests for non-loadbearing elements – Part 6: Open-state cavity barriers – iTeh Standards, accessed on July 30, 2025, https://standards.iteh.ai/catalog/standards/sist/d8124c28-2d16-41d1-99c5-a56001f00e61/sist-en-1364-6-2025

48. EN 1364-6:2025 – Fire resistance tests for non-loadbearing elements – Part 6: Open-state cavity barriers – iTeh Standards, accessed on July 30, 2025, https://standards.iteh.ai/catalog/standards/cen/89f700d7-20ce-40f0-b57a-36be62f1c8e1/en-1364-6-2025

49. EN 1364-6:2025 – Genorma, accessed on July 30, 2025, https://genorma.com/en/standards/pren-1364-6-1

50. BS EN 1364-6:2025 Fire resistance tests for non-loadbearing elements. Open-state cavity barriers – British Standards Institution – Project, accessed on July 30, 2025, https://standardsdevelopment.bsigroup.com/projects/2021-03458

51. BS EN 1364-6:2025 Fire resistance tests for non-loadbearing elements Open-state cavity barriers – European Standards, accessed on July 30, 2025, https://www.en-standard.eu/bs-en-1364-6-2025-fire-resistance-tests-for-non-loadbearing-elements-open-state-cavity-barriers/

52. Fire resistance tests for non- loadbearing elements – Part 3: Curtain walling – ANSI Webstore, accessed on July 30, 2025, https://webstore.ansi.org/preview-pages/BSI/preview_30252459.pdf

53. CLASSIFACATION OF FIRE RESISTANCE – WICONA, accessed on July 30, 2025, https://www.wicona.com/globalassets/upload/wicona_deutschland2/brandschutz-landing-page/download/wt-fp-kb-ei30___317101002-a-en.pdf?ts=637480318650000000

54. کوره محفظه دمای بالا عمودی 1000 وات 20-40 درجه سانتیگراد 20-80٪ Rh, accessed on July 30, 2025, https://m.persian.labtesting-equipment.com/sale-40469356-vertical-1000w-high-temperature-chamber-furnace-20-40-20-80-rh.html

55. BS en 01364-4-2014 | PDF | Thermocouple | Architectural Design – Scribd, accessed on July 30, 2025, https://www.scribd.com/document/657448883/BS-EN-01364-4-2014

56. EN 13501-2 طبقه بندی آتش مصالح ساختمانی و عناصر سازه – قسمت 2 …, accessed on July 30, 2025, https://www.eurolab.net/fa/testler/yangin-testleri/en-13501-2-yapi-malzemelerinin-ve-yapi-elemanlarinin-yangin-siniflandirmasi-bolum-2-havalandirma-hizmetleri-haric-yangina-dayaniklilik-testlerinden-elde-edilen-verileri-kullanarak-siniflandirma/

57. EN 13501 طبقه بندی آتش مصالح ساختمانی و عناصر ساختمانی – EUROLAB, accessed on July 30, 2025, https://www.eurolab.net/fa/testler/yangin-testleri/en-13501-yapi-malzemelerinin-ve-yapi-elemanlarinin-yangin-siniflandirmasi/

58. Fire-resistant EI1 EI2 | EN 1634-1 | EN 13501-2 | Metal Quartz, accessed on July 30, 2025, https://metalquartz.com/en/performances/fire-resistant-performance/

59. Fire Classification DIN EN 13501-2 – Thermosash, accessed on July 30, 2025, https://www.thermosash.co.nz/media/t1vbxhrr/202207_summary-of-fire-classification-standards_vk.pdf

60. Removal of BS 476 – Rutlanduk, accessed on July 30, 2025, https://rutlanduk.co.uk/removal-of-bs-476/

61. FIS position on omitting National Standards from ADB, accessed on July 30, 2025, https://www.thefis.org/2023/02/09/fis-position-on-omitting-national-standards-from-adb/

62. The changing status of the BS 476 standard series: A summary – BSI Knowledge, accessed on July 30, 2025, https://knowledge.bsigroup.com/articles/the-changing-status-of-the-bs-476-standard-series-a-summary

63. UK’s Transition to European Fire Testing Standards: What You Need to Know, accessed on July 30, 2025, https://fireproof.co.uk/uks-transition-to-european-fire-testing-standards-what-you-need-to-know/

64. اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزی و ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﻣﺼﺎﻟﺢ و ﻓﺮآوردهﻫﺎی ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧ – SID, accessed on July 30, 2025, https://www.sid.ir/FileServer/SF/21613810164

65. BS 476 مصالح ساختمانی و آزمایشات آتش نشانی در سازه ها – EUROLAB, accessed on July 30, 2025, https://www.eurolab.net/fa/testler/yangin-testleri/bs-476-yapi-malzemeleri-ve-yapilari-uzerinde-yangin-testleri/

66. استاندارد تست استاندارد آتش فشرده مقیاس بزرگ BS 476 Part 20 برای شرایط آتش سوزی, accessed on July 30, 2025, https://m.persian.flammabilitytestingequipment.com/sale-10005576-horizontal-large-scale-fire-testing-equipment-bs-476-part-20-for-fire-conditions.html

67. Code of Practice for Fire Safety in Buildings, accessed on July 30, 2025, https://g-city.sass.org.cn/_upload/article/files/32/fb/66e4881d4a6485b1f8b777d2afd1/e12c7a69-e690-4950-8323-371d57d0ae6c.pdf

68. تمامی قوانین آتش نشانی و ایمنی ساختمان را یکجا بدانید – ایمن درب شرق, accessed on July 30, 2025, https://imendarbshargh.com/%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D8%AA%D8%B4-%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86/

69. EOTA – EAD 350141-00-1106, accessed on July 30, 2025, https://www.eota.eu/download?file=/2014/14-35-0141/ead%20for%20ojeu/ead%20350141-00-1106_ojeu2017.pdf

70. Why is façade and building movement an important consideration, accessed on July 30, 2025, https://www.siderise.com/insight/why-facade-and-building-movement-important-consideration-when-specifying-curtain-wall

71. ETA 16/1008 | Walraven, accessed on July 30, 2025, https://files.walraven.com/repository/rnd/documents/Pacifyre-A-Approval-ETA-16-1008-EN.pdf

72. PERIMETER BARRIERS & FIRESTOPS, accessed on July 30, 2025, https://pim.ipcomdigital.eu/Attachments/DownloadAttachmentByName?type=product&id=a3bf4f4a-e32f-40a3-a69b-7d801d6ca8f8&name=Siderise%20CW%20Product%20Brochure%20v2.2%20October%202022%20Web.pdf

73. Perimeter Fire Containment System Technical Guide | Rockwool, accessed on July 30, 2025, https://www.rockwool.com/syssiteassets/o2-rockwool/documentation/technical-guides/commercial/perimeter-fire-containment-system-technical-guide.pdf?f=20230109200810

74. 12 common deficiencies found during Firestopping Inspections Introduction, accessed on July 30, 2025, https://firestop.org/wp-content/uploads/2024/02/top_12_firestop_deficiencies_astmpaper_preprint_published_by_ifc.pdf

75. Common firestop code violations – ICC, accessed on July 30, 2025, https://www.iccsafe.org/building-safety-journal/bsj-technical/common-firestop-code-violations-2/

76. Doors, Windows and Related Hardware Application Guide – UL Solutions, accessed on July 30, 2025, https://www.ul.com/thecodeauthority/knowledge/ul-fire-rated-doors-guide

77. FIRE RESISTANCE OF ALUMINIUM GLAZED CURTAIN WALLS, Test results comparison depending on the side of fire exposure – ResearchGate, accessed on July 30, 2025, https://www.researchgate.net/publication/291186609_FIRE_RESISTANCE_OF_ALUMINIUM_GLAZED_CURTAIN_WALLS_Test_results_comparison_depending_on_the_side_of_fire_exposure

78. sist en 1364-3:2014 slovenski standard – iTeh STANDARD PREVIEW (standards.iteh.ai), accessed on July 30, 2025, https://cdn.standards.iteh.ai/samples/36759/48bff5a27310428982138f9ef56c04ff/SIST-EN-1364-3-2014.pdf

79. Curtain Walls: Common Deficiencies and Solutions – The Vertex Companies, LLC, accessed on July 30, 2025, https://vertexeng.com/insights/curtain-walls-common-deficiencies-and-solutions/

80. پوشش های حفاظتی در برابر حریق برای سازه های فولادی – آبادگران, accessed on July 30, 2025, https://www.abadgarangroup.net/fa-IR/Articles-Detail/3125/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%81%D8%A7%D8%B8%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%82

81. Common challenges and considerations in maintaining fire rated glass curtain walls, accessed on July 30, 2025, https://vjf.com.sg/common-challenges-and-considerations-in-maintaining-fire-rated-glass-curtain-walls/

82. Firestopping Inspection Manual, accessed on July 30, 2025, http://www.ecodes.biz/ecodes_support/free_resources/Firestopping_Insp_Manual/PDF/Firestopping_Insp_Manual.pdf

83. Firestopping and Third Party Certification | UL Solutions, accessed on July 30, 2025, https://www.ul.com/resources/firestopping-and-third-party-certification

84. European fire classification of construction products – EN 13501 – RISE, accessed on July 30, 2025, https://www.ri.se/en/expertise-areas/expertises/european-fire-classification

85. Exap And Classification – Efectis, accessed on July 30, 2025, https://efectis.com/en/exap-and-classification/

86. EN 15254-5:2018 – Extended application of results from fire resistance tests – Non-loadbearing walls – Part 5: Metal sandwich panel construction – iTeh Standards, accessed on July 30, 2025, https://standards.iteh.ai/catalog/standards/cen/505cf508-d084-4358-bdc8-f623e4842400/en-15254-5-2018

87. EN 15254-5:2009 – Extended application of results from fire resistance tests – Non-loadbearing walls – Part 5: Metal sandwich panel construction – iTeh Standards, accessed on July 30, 2025, https://standards.iteh.ai/catalog/standards/cen/57681ebb-ffb9-49c6-9ffb-b512be919b72/en-15254-5-2009

88. Fire Protection Solutions – Intertek, accessed on July 30, 2025, https://www.intertek.com/building/building-sciences-fire-protection/

89. Fire Safety Qualification for Facade Systems – Applus+ Laboratories, accessed on July 30, 2025, https://www.appluslaboratories.com/global/en/what-we-do/service-sheet/fire-safety-qualification-for-facade-systems-

90. Fire Resistance Classification – CSI S.p.A., accessed on July 30, 2025, https://www.csi-spa.com/en/product-certification/fire-resistance-classification

91. Fire Resistance Tests – CSI S.p.A., accessed on July 30, 2025, https://www.csi-spa.com/en/analysis-and-testing-services/laboratory-performance-tests/fire-resistance-tests

92. Fire Reaction Tests – CSI – TLC Web Solutions, accessed on July 30, 2025, https://csi-spa-com.dev.tlcws.com/en/analysis-and-testing-services/laboratory-performance-tests/fire-reaction-tests

93. Certification and verification services for the Construction sector – CSI – TLC Web Solutions, accessed on July 30, 2025, https://csi-spa-com.dev.tlcws.com/en/certification-and-verification-services-for-the-construction-sector

94. The Evaluation and Improvement of Fire Safety for Existing Buildings: A Development of Codes System, accessed on July 30, 2025, https://soffeh.sbu.ac.ir/article_104109.html?lang=en

95. inspection of fire safety measures for high rise buildings checklist – ZenTrades, accessed on July 30, 2025, https://zentrades.pro/zenfire/checklist/inspection-of-fire-safety-measures-for-high-rise-buildings-checklist

96. Enhancing Safety in High-Rise Buildings: Insights from Homesight, Inc, accessed on July 30, 2025, https://www.homesightinc.com/post/what-are-the-safety-measures-in-a-high-rise-building

97. Fire Safety Inspection Checklist | QBE, accessed on July 30, 2025, https://www.qbe.com/media/qbe/north-america/usa/files/risk-solutions/files/prp-fire-safety-inspection-checklist.pdf

98. Fire Safety Inspection Checklist – Download Free PDF – Safetymint, accessed on July 30, 2025, https://www.safetymint.com/checklists/fire-safety-inspection/